Overijssel
Overijssel, een provincie in het oosten van Nederland, staat bol van de geschiedenis en heeft een schat aan prachtige kastelen en historische landgoederen. Deze majestueuze bouwwerken vormen de weerspiegeling van een rijk verleden en trekken jaarlijks talloze bezoekers die betoverd worden door hun grandeur.
Eén van de meest indrukwekkende kastelen in Overijssel is Kasteel Twickel, gelegen nabij Delden. Dit adembenemende kasteel met zijn karakteristieke torens en slotgracht dateert uit de late middeleeuwen en is omringd door uitgestrekte landerijen, bossen en tuinen. Het landgoed Twickel is een waar paradijs voor natuurliefhebbers, met kronkelende paden die leiden naar schilderachtige vijvers en fraaie tuinen.
Een andere schat van Overijssel is Kasteel Het Nijenhuis, gelegen in Heino. Dit kasteel, omgeven door een prachtige beeldentuin, herbergt een vooraanstaande kunstcollectie, waaronder werken van bekende kunstenaars als Piet Mondriaan. Het Nijenhuis biedt bezoekers niet alleen de mogelijkheid om te genieten van kunst en cultuur, maar ook van de prachtige omgeving.
Kasteel Rechteren, gelegen nabij Dalfsen, is een ander juweel in Overijssel. Dit middeleeuwse kasteel is nog steeds in privébezit van de familie Van Heeckeren en wordt beschouwd als een van de oudste bewoonde kastelen van Nederland. De sfeer van historie en adellijke traditie hangt hier in de lucht, terwijl bezoekers kunnen dwalen door de mooie tuinen en langs de Vecht, die zich langs het kasteel slingert.
In Overijssel zijn er talloze andere kastelen en landgoederen die de geschiedenis van de regio weerspiegelen. Kasteel Weldam in Goor, Kasteel Huize Almelo in Almelo en Kasteel Eerde in Ommen zijn slechts enkele voorbeelden van de prachtige kastelen die de provincie rijk is.
De kastelen van Overijssel zijn niet alleen monumenten van historische waarde, maar ook oases van schoonheid en rust. Ze bieden bezoekers de gelegenheid om terug in de tijd te stappen en zich te verliezen in de pracht en praal van een vervlogen era. Of het nu gaat om de indrukwekkende architectuur, de weelderige tuinen of de rijke geschiedenis, een bezoek aan de kastelen van Overijssel is een reis vol betovering en verwondering. Kastelen in Overijssel.
Landgoederen zijn er in alle soorten en maten: groot en klein, oud en nieuw, particulier of publiek. De landgoederen in Overijssel worden ook wel aangeduid als buitenplaatsen, havezaten, spiekers of kastelen. Een juist begrip van de voorgeschiedenis verschaft de nodige duidelijkheid.
Middeleeuwse kastelen
De oudste landgoederen in Overijssel dateren uit de Middeleeuwen. Deze hadden vaak een militair-
Havezaten (17de en 18de eeuw)
Van 1578 tot 1795 was Overijssel één van de zeven zelfstandige Nederlandse gewesten. Het bestuur van de provincie lag in handen van de drie hoofdsteden Deventer, Kampen en Zwolle en van de Ridderschap. Het lidmaatschap van de Ridderschap stond open voor edellieden uit oude Overijsselse geslachten, die de gereformeerde religie aanhingen en in bezit waren van een woonhuis op het platteland of in de stad Vollenhove, een zaalstede of havezate geheten. Een havezate met bijbehorende goederen moest tenminste 25.000 gulden waard zijn. In ruil voor deelname aan het provinciaal bestuur genoot de bezitter van een havezate belastingvoordelen. De meeste havezaten kenmerken zich door een hoofdgebouw van twee of drie etages, omringd door een gracht, voorzien van enkele bijgebouwen en tuinen en parken in formele en/of landschappelijke stijl.
Spiekers (tot de 18de eeuw)
Welvarende burgers uit met name de Overijsselse steden belegden een deel van hun vermogen in boerderijen en grond op het platteland. Voor verpachting van dit vastgoed lieten zij zich uitbetalen in natura, overwegend graan, dat ter plekke werd opgeslagen. Vaak hadden de burgers een eigen vertrek in of zelfstandig woongedeelte bij de pachtboerderij, die ook wel spieker (= graanopslagplaats) werd genoemd. In de loop van de tijd ontwikkelde een dergelijk bezit zich vaak tot een volwaardig landhuis. De spiekers onderscheiden zich over het algemeen van de havezaten door een bescheidener bouwvolume en grondoppervlak en het ontbreken van een gracht direct om het huis.
Buitenplaatsen (19de eeuw)
Door de Bataafse omwenteling van 1795 verloren de havezaten hun staatsrechtelijke betekenis. Aan de automatische vertegenwoordiging van de adel in het openbaar bestuur kwam een einde. Veel havezaten zijn nadien gesloopt of in handen van rijke burgers gekomen. Bij de hogere burgerij tekende zich steeds nadrukkelijker een trend af om de zomerdagen buiten de stad op het platteland door te brengen. Zij lieten ook nieuwe huizen bouwen, vaak op zojuist ontgonnen heide-
Landgoederen (20ste eeuw)
In de 20ste eeuw kwam er steeds meer begrip voor de landschappelijke functie die de buitenplaatsen vervulden, met name vanwege de exploitatie van de weinig rendabele bossen. In 1928 werd de Natuurschoonwet van kracht, die eigenaren van erkende landgoederen fiscale voordelen bood. Voorheen was de term landgoed al in gebruik voor een stuk grond in het buitengebied, al dan niet met landhuis, maar nu kreeg deze een officiële status. Een tegenprestatie voor rangschikking onder de Natuurschoonwet is (gedeeltelijke) openstelling van het landgoed. De wet was het begin van een toenemende bemoeienis van overheden met landgoederen. De exploitatie van de landgoederen kon steeds minder uit de traditionele inkomsten uit pacht en bosbouw gedekt worden. De eigenaren gingen op zoek naar alternatieve inkomsten (niet in de laatste plaats werk buiten de deur) of besloten hun eigendom over te dragen aan familiestichtingen, overheden of natuurbeheerorganisaties. De afgelopen decennia is veel geld en aandacht besteed aan de restauratie van soms sterk vervallen landgoederen in Overijssel.
Leuke landgoedspullen